عکس از «استید یو» (Steed Yu)

شهاب‌های جوزایی از کجا می‌آیند؟ آن‌طور که در این عکس ترکیبی پیداست، همه‌ی شهاب‌ها از سمت صورت فلکی دوپیکر می‌آیند. این شهاب‌ها در نتیجه‌ی برخورد ذرات گرد و غبار باقی مانده از سیارک ۳۲۰۰ فیتون با اتمسفر زمین بوجود آمده‌اند.

دوربین‌های ناسا یک نور درخشان را در آسمان دنبال کرده و آن را به شهاب سنگی نسبت دادند که در اتمسفر می‌سوخت.

این شهاب تکه‌ی جداشده‌ای از یک سیارک بود و حداقل ۶۸ کیلوگرم وزن داشت.

روز پنج‌شنبه اهالی ایالت جورجیای آمریکا یک گلوله‌ی آتش یا بهتر بگوییم آذرگوی دیدند که از آسمان به زمین می‌افتاد. بعضی از آنها با ناسا تماس گرفتند و این اتفاق عجیب و غریب را گزارش دادند. سازمان فضایی هم این گزارشات را بررسی کرد و آن آذرگوی را به یک شهاب نسبت دادند.

ناسا موفق شد از این رخداد ویدیویی ثبت کند. ناسا می‌گوید این شهاب تکه‌ی جداشده‌ای از یک سیارک بود و حداقل ۶۸ کیلوگرم وزن داشت. قطر آن هم تقریبا ۴۱ سانتی‌متر بود. ویدیوی پنج ثانیه‌ای ناسا این آذرگوی را در قسمت پایین صفحه نمایش نشان می‌دهد. درخشش آن قبل از اینکه از میدان دید دوربین بیرون برود، بیشتر می‌شود. این ویدیو با استفاده از دوربین‌های پروژه‌ی All-sky Fireball Network ثبت شده. هدف این دوربین‌ها این است که شهاب‌های درخشان‌تر از سیاره‌ی ناهید را مشاهده کنند.

آسمان امشب می‌بارد. البته امشب هوا بارانی نیست و این شهاب‌ها هستند که پهنه‌ی آسمان را طی می‌کنند. اگر دوست دارید یکی از بهترین بارش‌های شهابی سال را تجربه کنید، امشب خودتان را به یکی از کوهستان‌ها، کویرها یا روستاهای دور از شهر برسانید و تا صبح به آسمان زل بزنید.

بارش شهابی جوزایی یکی از بهترین بارش‌های شهابی سال است. این بارش شهابی پر از آذرگوی (شهاب‌های خیلی پرنور) است و ممکن است بتوانید تا صبح در هر ساعت تا ۱۰۰ شهاب را مشاهده کنید. برای تماشای این بارش شهابی، کافیست لباس‌های خیلی گرمی بپوشید و زیر آسمان شب در کیسه خواب فرو روید و تا جایی که چشمانتان سنگین نشده و خوابتان نبرده، صبر داشته باشید و به آسمان نگاه کنید. قطعا به این ترتیب تعداد زیادی شهاب می‌بینید. شهاب‌ها در کسری از ثانیه در آسمان پدیدار و ناپدید می‌شوند. بعضی از شهاب‌های خیلی بزرگ و پرنور هم مدت بیشتری در آسمان می‌مانند.

هر سال حوالی شب‌های ۲۲ و ۲۳ آذر، بارش شهابی جوزایی به اوج می‌رسد. جوزایی یکی از بهترین بارش‌های سال و پر از شهاب‌های بسیار پر نور رنگارنگ است. برای تماشای بارش شهابی، نیاز به تلسکوپ یا هیچ ابزار خاص دیگری ندارید. کافیست دو چشم سالم داشته باشید و از شهرهای بزرگ دور شوید تا به جایی برسید که آسمان تاریک‌، تمیز و پرستاره‌ای دارد. مثلا روستاهای دور از شهرهای بزرگ یا کویرهای گردشگری ایران، مکان‌های مناسبی هستند. برای تماشای بارش شهابی جوزایی، بعد از غروب آفتاب و زمانی که آسمان کاملا تاریک شده، روی یک زمین امن و مطمئن، درون کیسه خواب فرو روید و فقط به آسمان بنگرید. هرچه به نیمه‌های شب نزدیک‌تر می‌شوید، می‌توانید شهاب‌های بیشتری ببینید.

جریان بارش شهابی جوزایی از این قرار است که تقریبا هر ۱٫۴ سال یک بار، سیارکی (شاید هم دنباله‌داری که یخ‌هایش را از دست داده) به نام «۳۲۰۰ فیتون» (۳۲۰۰ Phaethon) در مدار خود یک دور حول خورشید می‌چرخد. گاهی اوقات مدار آن، حدودا مسیر گردش زمین به دور خورشید را قطع می‌کند. از آن‌جا که این سیارک در حضیض خود (نزدیک‌ترین فاصله به خورشید) خیلی به خورشید نزدیک می‌شود، سطحش داغ و ناپایدار است و موادش را از دست می‌دهد. بنابراین همواره در فضا از خود ذرات گرد و غبار و گاهی اوقات ریگ‌های کوچکی بر جای می‌گذارد.

روز نهم آبان ماه، سیارک 2015 TB145 با فاصله‌ای ۱/۳ برابر فاصله‌ی زمین تا ماه، از نزدیک زمین عبور خواهد کرد.

البته جای هیچ نگرانی نیست، زیرا ناسا می‌گوید این جرم بدون ایجاد هیچ آسیبی از کنار زمین عبور خواهد کرد.

یک سیارک با نام 2015 TB145، روز نهم آبان ماه در فاصله‌ای معادل ۱/۳ برابر فاصله‌ی زمین تا ماه (۴۹۹ هزار کیلومتر)، از کنار زمین عبور خواهد کرد. قطر این سیارک بین ۲۸۰ تا ۶۲۰ متر و سرعت آن هم ۱۲۶ هزار کیلومتر در ساعت تخمین زده می‌شود. این جرم آسمانی کمتر از دو هفته پیش توسط تلسکوپ Pan-STARRS در هاوایی کشف شده بود و بزرگ‌ترین جرمی است که طی سال‌های اخیر تا این حد به سیاره‌ی ما نزدیک می‌شود.

البته جای هیچ نگرانی نیست، زیرا ناسا می‌گوید این جرم بدون ایجاد هیچ آسیبی از کنار زمین عبور خواهد کرد و یک مدار بیضوی را می‌پیماید که انحراف مداری‌اش نسبت به صفحه‌ی دایره‌البروج زیاد است. احتمالا به همین دلیل است که سیارک موردنظر تا هجدهم مهر امسال کشف نشده بود. سیارک 2015 TB145 از نظر اندازه به سیارک دیگری که در سال ۲۰۰۴ از نزدیکی زمین (فاصله‌اش ۳/۱ برابر فاصله‌ی ماه با زمین) رد شد شباهت دارد. پس از سیارک 2004 XP14 که در سال ۲۰۰۶ از فاصله‌ی ۱/۱ برابر فاصله‌ی قمری زمین رد شد، سیارک 2015 TB145 جدیدترین مصاف یک جرم آسمانی با زمین محسوب می‌شود.

دو دهانه‌ی برخورد شهاب سنگ، اخیرا در سوئد پیدا شده‌اند. این دهانه‌ها، مربوط به ۴۶۰ میلیون سال پیش هستند و پدیده‌ی برخورد دو شهاب به‌صورت هم‌زمان به زمین را نشان می‌دهند.

محققان با پیدا کردن دو دهانه‌ی برخوردی، ثابت کرده‌اند که دو شهاب سنگ‌ به‌صورت هم‌زمان به زمین برخورد کرده‌اند.

پژوهشگران دانشگاه گوتنبرگ می‌گویند که اولین دهانه‌ی برخوردی که پیدا کردند، ۷/۵ کیلومتر قطر داشت، در حالی که دومین دهانه، در فاصله‌ای ۱۶ کیلومتری پیدا شد و قطرش یک دهم دهانه‌ی برخورد اولی بود. این دو دهانه‌ی برخورد در منطقه‌ی Jämtland سوئد پیدا شده‌اند.

«اریک استرکل»، از دانشگاه گوتنبرگ در این باره می‌گوید: «برخورد این دو شهاب به‌صورت هم‌زمان و در ۴۵۸ میلیون سال پیش رخ داده است.»

پنجشنبه‌شب گذشته، مصادف با ۲۲ مرداد فرصت این را داشتم که برای تماشا و عکاسی از «بارش شهابی برساووشی»، راهی پارک ملی خارتوران شوم. کویری واقع در شرق استان سمنان، در مرز استان خراسان رضوی و خراسان شمالی. جایی که قسمت بزرگی از آن، بعد از دشت «سرنگتی» در آفریقا، دومین «ذخیره‌گاه زیست‌کره‌» بزرگ جهان لقب گرفته است. هرچند که طبق انتظار، پلنگ و یوز ندیدم، ولی توفیق تماشای آهو و گور ایرانی را داشتم. شب هنگام در نزدیکی روستای «قلعه‌بالا»، یکی از رویایی‌ترین شب‌های رصدی عمرم را تجربه کردم، شبی که بیشتر در خواب می‌توان دید.

نزدیک‌ترین شهر بزرگ به روستای قلعه بالا، ۱۴۰ کیلومتر با آن فاصله دارد. به دلیل فاصله‌ی زیاد شاهرود، خارتوران چنان آسمان تاریکی دارد که زمینه‌اش مثل قیر سیاه و ستارگانش مانند الماس درخشان هستند. آن شب، راه شیری رویایی‌تر از هر زمان دیگر که تا به حال دیده بودم، پهنه‌ی آسمان را طی کرده بود. آسمان آن‌قدر تاریک بود که به راحتی می‌شد کهکشان «اندرومدا» را با چشم غیر مسلح دید. وقتی حوالی ساعت ۱۰، با دوستان پیاده به محل مناسب برای عکاسی می‌رفتیم،‌ آذرگوی‌های برساووشی به استقبال ما آمدند. با هر آذرگوی، فریادی از شادی بلند می‌شد. بالای تپه که رسیدیم، هوا نه سرد بود و نه گرم. نسیم ملایمی می‌وزید و صدای چند جیرجیرک و پارس سگ‌های روستا شنیده می‌شد. مشخص بود که شبی بی‌نظیر را در پیش داریم. اکنون دوربین محکم روی سه‌پایه قرار گرفته و آماده‌ی عکاسی شده بود. تنها یک زیر انداز لازم بود و کیسه خوابی که باید در آن دراز می‌کشیدم. شهاب‌ها و آذرگوی‌های برساووشی، مرتب پهنه‌ی خاموش کویر را روشن می‌کردند.

هما‌ن‌طور که هفته‌ی گذشته گزارش شده بود، قرار است امروز و امشب بارش شهابی برساوشی (Perseids) به اوج خود برسد. در نتیجه امشب می‌توان آسمان زیبا و پرنوری را دید.

بارش شهابی برساوشی امشب به اوج خود می‌رسد و می‌توان آن را بدون هیچ نوع تجهیزاتی دید.

اگر در هر جای نیم‌کره‌ی شمالی قرار دارید، دوربین‌ها و تلسکوپ‌های خود را آماده کنید. البته حتی نیازی به هیچ نوع دوربین و تجهیزاتی نیست، چون شهاب‌ها را می‌توان با چشم غیرمسلح هم دید. شهاب‌ها قرار است بارشی زیاد تا پایان امشب داشته باشند، در نتیجه می‌توانید مطمئن باشید که در هر صورت، شهابی به چشم‌تان می‌خورد.